Özel Öğrenme Güçlüğü Nedir?
Öğrenme, hayatın başlangıcından itibaren sürekli bir süreçtir. Eğitim hayatına adım atan çocuklar, okula başlamadan önce bilgi edinme ve bu bilgileri kullanma konusunda bir sorun yaşamazlar; bu durum, onların okulda başarılı olacaklarını düşündürür. Ancak, herhangi bir sorun belirtisi olmaksızın, okul yaşamının ilk günlerinden itibaren öğrenmeyle ilgili zorluklar yaşayan çocuklar bulunmaktadır.
Öğrenme sorunları ve okuldaki başarısızlığın altında yatan nedenler çok çeşitlidir. Zihinsel engeller, sosyal/kültürel eksiklikler ve olumsuz çevresel faktörler, akademik performansı negatif yönde etkileyebilir. Bu nedenle, okuma, yazma ve matematik becerileriyle ilgili yaşanan bu zorluklar Özgül Öğrenme Bozukluğu olarak tanımlanır.
Özgül Öğrenme Güçlüğü (ÖÖG) Nedir?
Standart testlerde bireyin yaşına, zekasına ve eğitim düzeyine dikkat edilir. Dinleme, konuşma, okuma, yazma, analiz yapma veya matematiksel yeteneklerin geliştirilmesinin zor olduğu durumlar tanımlanmış bir güçlüğü ifade eder.
Disleksi Nedir? (H2)
Günümüzde en yaygın tanınan ve rastlanan Öğrenme Bozukluğu türü, genellikle okuma zorluğu olarak adlandırılan disleksidir. Bu bozukluğun belirtileri arasında okuma esnasında heceleri atlamak, harfleri ve heceleri ters çevirerek okumak, kelimeleri atlayarak okumak ve yavaş okuma gibi durumlar dikkat çekicidir.
Okuma bozukluğu (disleksi), bir bireyin yaşına, zekâ seviyesine ve eğitimine bakıldığında beklenenin altında bir okuma performansı sergilemesi olarak ifade edilir. Bu durum, yanlış veya hatalı okumadan ziyade, okumanın yavaş oluşu, metni anlama ve aktarma yetisindeki eksikliklerle kendini gösterir.
Özel öğrenme güçlüklerinin neredeyse yarısını okuma güçlüğü oluşturur ve okula giden çocukların yaklaşık %10-15’inde bu durum gözlemlenebilir. Disleksi, özellikle erkek çocuklar arasında yaygın olarak rastlanan bir sorundur.
Disgrafi Nedir?
Disgrafi, bir kişinin yazı yazma konusunda karşılaştığı güçlüğe verilen isimdir. Bu durumu yaşayan bireyler, genellikle heceleri ve harfleri ters çevirerek yazma, yavaş yazma gibi özelliklere sahiptir.
- İmkânsız ve düzensiz bir el yazısı sergileme,Bazı harfleri, rakamları ve kelimeleri ters çevirerek yazma,
- b-d, m-n, g-ğ, g-y, s-ş-c, p-b, b-p gibi ünsüzleri birbirine karıştırma,
- i-i, o-ö, u-ü, ü-ö gibi ünlü harfleri birbirine karıştırma,
- Kelimeler arasına uygun boşluk koymama ya da bir kelimeyi birden fazla parçaya ayırarak yazma,
- Yazım sırasında harfleri atlama,
- Kelime sonlarına ekleri yanlış ve eksik ekleyerek yazma,
- Yaş gruplarına kıyasla yazmaya karşı gözle görülür bir isteksizlik gösterme, gibi sorunlar görülebilir.
Diskalkuli Nedir? (H2)
Diskalkuli, bir kişinin matematiksel yeteneklerde karşılaştığı zorluklar olarak tanımlanır. Bu tür zorluklar yaşayan öğrenciler, matematiksel işlemleri anlamada güçlük çeker ve bu becerileri öğrenmekte zorlanırlar.
- Matematiksel kavram ve terimleri anlamada güçlük
- Toplama, çıkarma, çarpma, bölme gibi temel işlemleri yaparken sıralamayı doğru izleyememe
- Toplama ile çıkarmayı birbiriyle karıştırma
- Dört temel işlemi mantıksal olarak kavrayamama
- Toplama, çıkarma ve çarpma gibi işlemleri birbirinden ayırt edememe
- Bazı sayıları (örneğin 6 ile 9, 3 ile 8, 4 ile 7 gibi) doğru tanıyamama ve karıştırma
- İhtiyaç duyulan matematiksel sembolleri doğru kullanamama
- Çarpma ve bölme işlemlerinde özellikle elde tutulan miktarları unutma
- Onluk sistemde çıkarma işlemi yaparken yanındaki sayıdan alınan onluğu hesaba katmayı atlama
- Çarpım tablosunu öğrenme sürecinde akranlarına göre belirgin bir gerilik gösterme
- Problem çözme aşamasında hangi matematiksel işlemi uygulayacağına karar verememe
- Problem çözümü sırasında adımları atlayarak veya karıştırarak ilerleme
- Problem çözümünde ilk adımı doğru cevap olarak kabul edip, diğer adımları gerçekleştirmeden soruyu çözme girişiminde bulunma şeklinde belirginleşir.
Okumanın Eğitim Yaşantısındaki Önemi Nedir?
Bir çocuğun okula başlamasıyla temel akademik etkinlikleri arasında okuma-yazma öğrenimi yer alır. Eğitim programları düşünüldüğünde, okumanın eğitimin büyük bir kısmını etkilediği ve önemli olduğu açıktır. Çünkü hemen hemen her ders için okuma becerisi şarttır, bu nedenle okuma veya okuduklarını anlamada güçlük çeken çocuklar bu durumdan negatif olarak etkilenecek ve okul hayatları boyunca pek çok alanda zorluklarla karşılaşacaklardır.
Özel Öğrenme Güçlüğü (Disleksi, Disgrafi, Diskalkuli) Belirtileri Nelerdir?
0-6 Yaş Aralığındaki Özel Öğrenme Güçlüğü (Disleksi, Disgrafi, Diskalkuli) Belirtileri
0-6 yaş arası çocuklarda görülen Özel Öğrenme Bozuklukları (Disleksi, Disgrafi, Diskalkuli) için tipik işaretler şunlardır:
- Konuşma gelişiminde gecikmeler,
- Kelimeleri yanlış telaffuz etme,
- Yeni kelimeleri öğrenirken zorlanma,
- Sayıları sayarken doğru sıralamayı karıştırma,
- Renkleri tanıma ve öğrenmede güçlük,
- Renkler arasında karışıklık yaşama,
- Kendi sağını ve solunu ya da başkalarınınkini karıştırma,
- Karşıtlık içeren kavramları öğrenirken zorluk çekme,
- Benzer nesneler arasındaki farkları ayırt etmede zorlanma,
- İnce motor becerilerinde (el ve parmak kaslarının kullanımı) yaşıtlarına göre daha geri olma,
- Basit talimatları takip etmede zorluk (örneğin “bak”, “gel”, “al” gibi),
- Kelimeleri yer değiştirebilme (örneğin “portakal” yerine “porkatal”, “makas” yerine “kamas” deme),
- Oynadığı oyunlardan kolayca sıkılma,
- Şekilleri, harfleri ve sayıları ayna görüntüsü gibi ters çizme,
- Boyama yapmak yerine karalama eğilimi gösterme,
- Basit geometrik şekilleri taklit edememe (daire, üçgen, kare gibi),
- Boyarken dışına taşırma,
- Sık sık giysileri (ayakkabılar, tişörtler, eldivenler gibi) ters giyme.
3-5 Yaş Özel Öğrenme Güçlüğü (Disleksi, Disgrafi, Diskalkuli) Belirtileri
- Tekrar eden kelimeler içeren şarkıları sevmezler
- Ninni veya tekerleme türündeki oyunları öğrenmekte zorlanırlar
- Büyüdüklerinde bile bebeksi konuşmayı sürdürürler
- Sıkça kelimeleri karıştırırlar
- Ne kadar çaba gösterilirse gösterilsin, günlerin, harflerin, sayıların ezberlenmesinde başarısız olurlar.
5 – 6 Yaş Özel Öğrenme Güçlüğü (Disleksi, Disgrafi, Diskalkuli) Belirtileri
- Heceleri ayırt etme ve birleştirme konusundaki zorluk sürebilir
- Tek heceli sözcükleri (örneğin, top, bal, kel) okuyamama durumu varsa
- “Kedi yedi” gibi cümleleri okurken karışıklık yaşama
- Okuma aktivitelerine karşı derin bir isteksizlik gösterme
7 YAŞ VE ÜZERİ Özel Öğrenme Güçlüğü (Disleksi, Disgrafi, Diskalkuli) Belirtileri
- Karmaşık ve uzun sözcükleri yanlış şekilde okuma (örneğin, “Cumhuriyet”i “Hürriyet” olarak okuma),
- Benzeşen sözcükleri birbiriyle karıştırma (örneğin, “kurt” yerine “yurt” okuma),
- Okurken sık sık duraklayıp “ee, yani” gibi dolgu kelimeleri kullanma,
- Telefon numaraları, ev adresleri, tarihler gibi bilgileri akılda tutamama,
- Zorlanılan kelimeler yerine, anlamı benzer daha basit kelimeleri kullanma (örneğin, “hatıra” yerine “anı”),
- Yazılarında çok sayıda yazım hatası bulunan ve özensiz yazı yazma,
- Yüksek sesle okumaktan kaçınma.
Öğrenme Güçlüğü Tedavisinde ve Eğitiminde İzlenecek Yol Nedir?
- Çocuk detaylı bir şekilde incelenmelidir; bu kapsamlı inceleme, yanlış tanı konulmasını engeller.
- Çocuğun toplam zekâ düzeyi, sosyal yetenekleri ve günlük yaşamda gerekli becerileri değerlendirilir.
- Yapılan değerlendirme sonrasında, çocuğun gereksinimlerine özel bir eğitim programı oluşturulur.
- Hazırlanan bu program, okulda bire bir özel dersler aracılığıyla çocuğa sunulur. Aynı zamanda, aile de evde çocuğun gelişimini izler.
Öğrenme Güçlüğü için Neler Yapmalısınız?
- Derhal sınıf öğretmeniyle iletişime geçip, onun değerlendirmelerini alın.
- Erken harekete geçmek, çocuğunuzun okuma becerisini geliştirme şansını yükseltir.
- Okulun sunduğu imkanların yanı sıra, dışarıdan da gerekli testlerin yapılmasını sağlayın.
- Çocuğunuzun yetenekli olduğu diğer alanları tespit edin ve bu alanlardaki başarılarını öne çıkarın. Ona, başarısız olduğu yerlerde değil, başarılı olabileceği bir alanda kendine güven duyması için destek olun.
- Evde ek destek ve teşvik sağlayın.