Özel ihtiyaçları olan çocuklar için erken teşhis ve tanı günümüzde büyük bir önem taşımaktadır. Çocuğun sorununun erken tespit edilmesi, ona uygun eğitim programına daha erken başlanmasını sağlar.
Erken yaşta uygulanan eğitim, özel gereksinimli çocukların genel yeteneklerini geliştirdiği, bilişsel, sosyal ve dil yetilerini iyileştirdiği gözlemlenmiştir. Erken dönemde verilen düzenli ve metodik eğitim sayesinde, çocukların tüm yetenekleri keşfedilebilmekte ve anaokulu veya ilkokul gibi temel eğitime başlamaları için gereken zemin hazırlanabilmektedir.
Erken müdahale, öğretim ve öğrenme tecrübelerini beraberinde getirir. Çocuğun yeteneklerini geliştirmede terapi hizmetleri sağlar. Mevcut sorunların üstesinden gelmeye ve olası eksikliklerin engellenmesine katkıda bulunur. Gerektiğinde eğitim materyalleri ve araçları desteği de sunulmasını zorunlu kılar. Erken müdahale, mevcut zararı tam anlamıyla yok etmez ancak kullanılabilir işlevleri korumayı ve ilave kayıpların önüne geçmeyi amaçlar.
Özel Eğitime İhtiyaç Nasıl Belirlenir?
Özel eğitim gereksinimleri; medikal tanı ve değerlendirme, gelişim ve eğitim odaklı değerlendirmelerle tespit edilebilir. Üniversitelerin çocuk ruh sağlığı, çocuk psikiyatrisi, çocuk nörolojisi, gelişimsel pediatri gibi bölümleri, ailelere destek sunar.
Ayrıca, aileler yaşadıkları şehir veya ilçelerdeki Rehberlik ve Araştırma Merkezleri aracılığıyla Özel Eğitim Hizmetleri’nden faydalanabilirler. Çocuğun engeli, erken tanı ve teşhis sayesinde belirlenir ve ardından uygun eğitim programlarıyla eğitime başlanır. Gelişim alanları desteklenir ve normal gelişim sürecine katkıda bulunacak şekilde eksiklikler giderilmeye çalışılır.
Yeni doğan bir bebekteki engel, rutin testlerle hemen fark edilmeyebilir. Bu durumda, en büyük görev ebeveynlere düşer. Çocukta bir sorun gözlemlediklerinde, zaman kaybetmeden üniversitelerin ilgili bölümlerine, uzmanlara ve kurumlara başvurabilirler.
Erken çocukluk döneminde eğitim alan bir çocuğun, eğitim almayan bir engelli çocuğa göre daha başarılı ve verimli olduğu belirlenmiştir. Bu, çocuğun okul ve eğitim hayatına olumlu bir başlangıç yapmasını sağlar. Ayrıca, bağımsız hareket etme yetenekleri etkili bir şekilde gelişir ve yaşam kaliteleri artar.
Erken Özel Eğitim Hizmetleri
Hizmetler, uzmanın aileyi evde ziyaret etmesi, ailenin kuruma başvurması ya da kurum bazlı hizmet alması şeklinde üç farklı yöntemle sunulur.
Ailelere, ev ve okul ortamında öğretim becerileri kazandırmak için birçok erken eğitim programı bulunmaktadır. Bunlar arasında;
- Erken müdahale programları
- Anne ve babanın çocuk eğitimindeki rolü
- Zihinsel engelli çocuklar için kapsamlı erken eğitim
- Küçük Adımlar ile erken eğitim
- Portage ve Küçük Adımlar programları
- yer almaktadır.
Erken eğitim programları, okul öncesi eğitim merkezleri ve özel eğitim kuruluşları tarafından yürütülebilir. Başarılı erken müdahale programlarının paylaştığı bazı temel özellikler şunlardır:
- Çocuklar için haftalık en az 25 saat yoğun eğitim sağlanmalıdır.
- Müdahalede bulunanlar, yüksek derecede eğitim almış terapistler veya öğretmenler olmalıdır.
- Eğitim, çocuğa özgü ve net belirlenmiş öğrenme amaçlarına dayanmalıdır.
- Program, çocukların akranlarıyla etkileşime geçebilecekleri fırsatlar sunmalıdır.
- Programda, bir doktor ve konuşma-dil terapisti dahil olmak üzere multidisipliner bir ekip yer almalıdır.
Araştırmalar, erken dönem yoğun davranışsal müdahale programlarının çocukların öğrenme, iletişim ve sosyal yeteneklerini iyileştirdiğini göstermiştir.
Bu analizler, psikologlar ve gelişim uzmanları tarafından gerçekleştirilir ve bireyin özel eğitim gereksinimi olup olmadığına dair karar verilir.